محمدجواد محسنی*
چکیده
امروزه با افزایش انتقادهای نظری از رویکرد اثباتگرایی، بسیاری از دانشمندان علوم اجتماعی و انسانی به جای جمعآوری دادههای کمی و تحلیلهای آماری، بر روشهای کیفی تحقیق تأکید میورزند. یکی از روشهای بسیار رایج پژوهشهای کیفی، تحلیل گفتمان انتقادی است. تحلیل گفتمان انتقاد ی، به لحاظ فلسفی مبتنی بر ساختگرایی است که با تأکید بر عاملیت انسانی، واقعیت را به سازههای انسانی تقلیل میدهد. این نوشتار با اشاره به استامات منطقی مبانی سازهگرایانة تحلیل گفتمان انتقادی، به این نتیجه می رسد که این دیدگاه بهلحاظ معرفتشناختی به نسبی گرایی ، سفسطه و ا نک ار شناخت ، نسبیت ارزشی ،خودمتناقض بودن، امتناع صدق و کذب، و امتناع اخلاق منجر میشود.
کلیدواژه ها: گفتمان، تحلیل گفتمان، انتقادی، زبان، قدرت، ایدئولوژی، سازهگرایی.
* دانشجوی دکتری جامعه شناسی مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی jawadmohseni@gmail.com
اسماعیل آذر ١
چکیده
نظریه های بینامتنیت با نام یولیاکریستوا در قرن بیستم شکل گرفت. رویکرداین نظریه در تقابل با نقد منابع مطرح شد. قبل از کریستوا شخصیتهای دیگری در پیشابینامتنیت چون میخائیل باختین با آرای گفتگومندی و چند صدایی با رویکردی نوین در نظریه و نقد ادبی و هنری مطالبی را طرح (polyphony) کرده بودند. در حوزة بینامتنیت هم نظریه های فردینان دوسوسور و چا سندرس پیرس کم و بیش مورد توجه قرار گرفت ولی تمام نظریه پردازان بعد از سوسور وامدار او هستند و بینامتنیت هم نمیتواند در مسیر این تاثیر قرار نگرفته باشد. بنابراین بینامتنیت یک پیامد فردی نیست و آن را باید یک جریان تلقی کرد. بینامتنیت بر این استوار شده که هر متنی دارای یک پیش متن است و انواعی دارد که مهمترین آنها بینامتنیت ریفاتری، ژنی و ژنتی است. در این میان نظریه ژنت بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. او رابطه یک متن بامتن دیگر یا غیر خود را با واژة جدید ترامتنیت نام گذاری و آن را مقید به پنج عنوان کرده است. سرمتنیت، پیرامتنیت، فرامتنیت، بیش متنیت و ترامتنیت. هر کدام از موارد یاد شده اشاره به شیوه های تاثیر یک متن بر متن دیگر دارد که موضوع این تحقیق قرار گرفته است.
کلیدواژه ها: بینامتنیت، ترامتنیت، ژرارژنت، متن، پیشمتن.
١. دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
دریافت
درباره این سایت